Fragments of a Glorious Past
Fragments of a Glorious Past, 2024
Iron, Plywood, Fabric, Mineral stones, Ceramic elements, Mother of pearl, Eye of the sea, Snail shells, Seashells, Thistles, Animal bone, Plastic elements, Pigment, Cord
Dimensions variable
The inspiration for Fragments of a Glorious Past (2024) by Sofia Zarari emanates from the iconic photograph of Sophia Engastromenos-Schliemann adorned with jewellery from the so-called Priam's Treasure of Troy, unearthed by archaeologists Frank Calvert (1828-1908) and Heinrich Schliemann at Hissarlik (also known as Troy) on the northwestern coast of present-day Türkiye.
The narrative surrounding the actual dating of the treasure (the majority of which is currently in the Pushkin Museum in Moscow), however, remains contested but its now certain that it does not belong to the era of Priam13. The primary materials for this installation are fragments of building materials collected from the Schliemann-Melas mansion.
Under Zarari's artistic vision, these are transformed into editions of contemporary jewellery, paying homage to the memory of Sophia Schliemann. Other materials utilised in this transformation include plywood covered with fabrics, stones, shells, and dried plants. Such elements, emblematic of historical splendour and personal memory, are intricately woven together to create pieces that simultaneously celebrate and interrogate the legacies of the past.
The inventive use of diverse materials utters the opulence but also the ambiguity associated with Schliemann's findings and the broader spirit of the Victorian era, when the need to be different and impress in certain social circles was paramount. Zarari’s installation is a poignant reminder of the fragility and constructed nature of historical narratives and emerges as a discourse between history, memory, and artistic re-creation, challenging our comprehension of authenticity and cultural heritage.
Dr. Kostas Prapoglou
Dedicated to the memory of Sophia Schliemann, the eleven chest pieces of jewellery presented in the group exhibition of contemporary art Wanderlust / All Passports, curated by Dr. Kostas Prapoglou at the Schliemann-Mela Mansion, are the precious fragments of a glorious era of both people and places that have left an indelible imprint.
Their original concept based on scattered pieces of plywood that stood abandoned in the halls of the Schliemann-Mela Mansion, the jewellery pieces in the Fragments of a Glorious Past collection, crafted with fabric, stones and organic elements, draw inspiration and are brought to light to honour the life and personality of Sophia Schliemann. The high achieving student at the Arsakeion High School in Athens, daughter of the textile merchant George Engastromenos, who before she had even reached her eighteenth birthday, entered into a marriage union with the eccentric German millionaire businessman and amateur archaeologist Heinrich Schliemann, who was thirty years her senior.
‘Searching for a Greek woman’, meaning that he was looking for a woman from Homer’s homeland who would know and recite his poems, Schliemann would write to his friend Theocletus Vibos, the man who acted as intermediary between them.
The young Sophia, the lover of letters, cultured, charming, loyal and devoted woman, wife and mother of their two children, proves in the course of her life that she deservedly stood by the side of the man who revealed the findings of two great civilizations, the Trojan and the Mycenaean, through his excavations.
As we know, beautiful Sophia was an active presence in the excavations. Her contribution was equally important in the writings and publications of her husband.
After his death, she continued to fund the excavation of Troy, remaining true to his lifelong vision.
Although their marriage lasted 20 years, the fact that Heinrich Schliemann was an avid wanderer and could not settle down anywhere permanently, was a cause of constant disagreement and tension between them.
It was for these reasons that Sophia Schliemann within her married life, experienced sadness and loneliness, having a direct impact on her mental and physical well-being.
Sophia Schliemann's social work is noteworthy, as she was an active member of most of the women's organisations and associations of her time. She founded the Vouliagmeni Orphanage and also made donations to the Evangelismos Hospital, the University of Athens, the National Archaeological Museum, as well as the Numismatic Museum.
Her crowning achievement in her social work as the "Mother of Tuberculosis", as she was called, became the foundation of the Sotiria Sanatorium. It was the first urban Greek sanatorium in the treatment of needy tuberculosis patients.
The image of the beautiful Sophia wearing the jewels of Helen of Troy from Priam’s Treasure will follow her forever...
Αφιερωμένα στην μνήμη της Σοφίας Schliemann, τα έντεκα επιστήθια κοσμήματα που παρουσιάζονται στην ομαδική έκθεση σύγχρονης τέχνης Wanderlust / All Passports, υπό την επιμέλεια του Δρ. Κώστα Πράπογλου στο Μέγαρο Σλήμαν - Μελά, αποτελούν τα πολύτιμα θραύσματα μιας ένδοξης εποχής ανθρώπων και τόπων που άφησαν ανεξίτηλο το αποτύπωμα τους.
Βασισμένη η αρχική τους ιδέα σε σκόρπια κομμάτια κόντρα πλακέ που στέκονταν αφημένα στις αίθουσες του Μεγάρου Σλήμαν - Μελά, τα κοσμήματα της συλλογής Fragments of a Glorious Past, φιλοτεχνημένα με ύφασμα, πέτρες, οργανικά στοιχεία, αντλούν έμπνευση και έρχονται στο φως για να τιμήσουν τον βίο και την προσωπικότητα της Σοφίας Schliemann. Την άριστη Αρσακειάδα, κόρη του υφασματέμπορου Γεωργίου Εγκαστρωμένου, που πριν προλάβει να κλείσει τα δεκαοκτώ της χρόνια, νυμφεύθηκε τον κατά τριάντα έτη μεγαλύτερο της εκκεντρικό Γερμανό εκατομμυριούχο, επιχειρηματία και ερασιτέχνη αρχαιολόγο Ερρίκο Schliemann.
<Ζητείται Ελληνίς>, θα γράψει ο Ερρίκος Schliemann στον φίλο του Θεόκλητο Βίμπο, τον άνθρωπο που μεσολάβησε ώστε να γίνει η γνωριμία μεταξύ τους, εννοώντας στην πραγματικότητα πως αναζητούσε γυναίκα από την πατρίδα του Ομήρου, που θα γνώριζε και θα απήγγελε τα ποιήματα του, για να συνδέσει την ζωή του.
Η νεαρή Σοφία, η φιλομαθής, καλλιεργημένη, κοινωνική, πιστή και αφοσιωμένη γυναίκα, σύζυγος και μητέρα των δυο τέκνων τους, αποδεικνύεται στο πέρασμα της ζωής πως στάθηκε επάξια στο πλευρό του άνδρα που έφερε στο φως με τις ανασκαφές του ευρήματα δυο σπουδαίων πολιτισμών, του Τρωικού και του Μυκηναϊκού.
Η όμορφη Σοφία είχε ενεργή παρουσία στις ανασκαφές. Η συμβολή της υπήρξε εξίσου σημαντική στο συγγραφικό έργο και στις δημοσιεύσεις του συζύγου της.
Μετά τον θάνατο του, συνέχισε να χρηματοδοτεί την ανασκαφή της Τροίας, μένοντας πιστή στο όραμα ζωής του.
Παρόλο που ο γάμος τους διήρκησε είκοσι χρόνια, το γεγονός πως ο Ερρίκος Schliemann ήταν μανιώδης ταξιδευτής που δεν μπορούσε να εγκατασταθεί μόνιμα πουθενά, αποτέλεσε αιτία συνεχούς διαφωνίας και έντασης μεταξύ τους.
Γι’ αυτούς τους λόγους η Σοφία Schliemann, εντός του έγγαμου βίου της, βίωσε θλίψη και μοναξιά που είχαν άμεση επίπτωση στην ψυχική και σωματική της υγεία.
Αξιοσημείωτο είναι το κοινωνικό της έργο, αφού η Σοφία Schliemann υπήρξε δραστήριο μέλος των περισσότερων γυναικείων οργανώσεων και σωματείων της εποχής της. Ίδρυσε το Ορφανοτροφείο Βουλιαγμένης και έκανε δωρεές στον Ευαγγελισμό, το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Αρχαιολογικό Μουσείο και το Νομισματικό Μουσείο.
Η κορωνίδα του κοινωνικού έργου της «Μητέρας των Φυματικών», όπως την χαρακτήρισαν, υπήρξε η ίδρυση του σανατορίου Σωτηρία, του πρώτου αστικού ελληνικού σανατορίου για τη νοσηλεία άπορων φυματικών.
Η εικόνα της όμορφης Σοφίας να φορά τα κοσμήματα της Ωραίας Ελένης από τον Θησαυρό του Πριάμου, θα την ακολουθεί αιώνια…
Credits: Manto Vassili, Thodoris Chaniotis, Marilena S.